مرجع مسجد النبی کوهسنگی مشهد

وقف عام، وقفی میباشد که هدف از آن کارها خیریه میباشد و منحصر به فرد تیم و طبقه معینی وجود ندارد مانند وقف بر فقرا، وقف بر طلّاب و مدرسه های و مساجد، و مقابل آن وقف خاص میباشد و آن وقفی میباشد که منحصر تیم معلوم و خاصی میباشد، مانند وقف بر اولاد یا این که اشخاص و یا این که طبقه ای خاص از عموم[4].

الف ـ نگاهی به وقف در پیش از اسلام:

هر یکسری پیش از اسلام وقف به معنای ظریف واژه وجود نداشت البته انواعی از اختصاص اموال و املاک به معابد و کارها مسجد النبی کوهسنگی مشهد خیریه و اشخاص وجود داشته که از جهاتی مشابهت هایی با وقف داشته اند. برای مثال در بخشی از کتاب دانیال پیامبر که به گویش آرامی میباشد اینگونه آمده میباشد: «گناهان خویش را به (صیدقا) و خطایای خویش را بر احسان نمودن بر فقیران فدیه بده»[5]، البته شافعی در رساله الإمام ، جلد سوم، ص 275، میگوید: تا آنجا که دانسته ام عموم نا‌آگاهی منزل و زمینی را برای معبود حبس نکرده اند و حبس فقط از طرف مسلمین انجام یافته میباشد.

دکتر معالج الکبیسی در فقد ذکر امام شافعی می‌گوید: ظواهر سخن او اینگونه می رساد که معنا اشکال حبس دربین امت های قبل از اسلام کلاً ناشناخته بوده، البته این معنا واقعیت ندارد چون حبس قبل از اسلام نیز پر اسم و رسم بوده گرچه به اسم حبس یا این که وقف نامیده نمی گردیده است[6]. امت ها با اختلاف ادیان و معتقداتشان با انواعی از تصرفات مالی آشنا بودند که از لحاظ مضمون‌ به دور از حدود معنای وقف اسلامی خلا...اوقاف ابراهیم خلیل (ع) که تا امروز نیز باقی میباشد خویش شایسته ترین استدلال میباشد بر وجود وقف پیش از اسلام [انفع الوسائل فی تجرید المسائل (الطرسوسیه)، تألیف نجم الدین الطرسوسی، متوفای 758 هـ. ص 168][7] و نیز هنگام فتح شوش در مقبره دانیال پیامبر سندی به دست آمد که به موجب آن گنجی برای پرداخت وام های فارغ از ربح تخصیص یا این که فقه بود و خلیفه امرکرد که ثروت به دست آمده به مال همه مردم منتقل گردیده، طبق امر نوشته شده در مدرک فعالیت گردد[8]

ب ـ وقف در قرآن
در قرآن مجید آیه ای که بر وقف و احکام فقاهتی آن صراحت داشته باشد نیست، البته می اقتدار از باب حق تقدم رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد با آیه ها مرتبط با «احسان و انفاق»، «قرض الحسنه»، «تعاون» و «صدقه» به مجوز و بلکه عالم و استحباب وقف برهان کرد؛ به عنوان مثال آیاتی که به صورت مردم بر اجرا خیرات و تشویق و تحریض آن ها دلالت داراست، آیه 92 از سوره آل عمران میباشد که میفرماید:

«لن تنالُوا البرَّ حتّی تُنفقوا اینجانب شیءٍ فإنّ الله به علیم»[9]

شما هیچ وقت به جایگاه نیکوکاران و خاصان خداوند نخواهید رسید، مگر آن که از آنچه دوست می‌دارید و بسیار دوستداشتنی میباشد در خط مش خداوند انفاق فرمایید «هرچه انفاق فرمایید پروردگار بر آن مطلع میباشد». و نیز آیه 46 از سوره کهف که میفرماید:

«المالُ و البَنونَ زینةُ الحیاةِ الدنیا و والباقیات الصالحات نهٌ عند ربک ثواباً نهٌ اَملاً»[10]؛

کالا و فرزندان زینت حیات دنیاست و (لیکن) جاری ساختن با تقوا که تا قیامت باقی میباشد ( مانند نماز و تهجد و بیان پروردگار و صدقات سرازیر زیرا بنای مسجد و مدرسته و موقوفات شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد و خیرات در منش معبود) نزد خداوند بسی عالی (سرنوشت) آن نیکوتر میباشد.

برای بینش به منزلت«وقف» در قرآن کریم و مهربان می بایست آیه‌ها شریفه ای که بر «انفاق، احسان، کار باتقوا، خیرات، مبرات،...باقیات صالحات، ایثار،...صحت دارد در لحاظ گرفت و از طرفی نبرد بی هواخواهی وحی الهی را با «کنز جنس، تکاثر، تفاخر، استکبار سرقت، سرکشی، حصول حرام، حب جنس، راندن قهر آمیز یتیم، پرخاش برسائل و ...را با تعمیقی کلان از سه دانش و ایمان بنگریم.

ج ـ وقف در سنت:
دومی منبع از معارف اسلامی سنت میباشد که مشتمل بر قسم، فعل و تقریر رسول اسلام (ص) و نیز آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد ائمه اطهار علیهم السلام می‌گردد. در حدیث مشهوری از پیامبر اکرم (ص) آمده میباشد که می‌فرماید:

«هرگاه فرزند انسان بمیرد کار وی جدا میگردد مگر از سه چیز، صدقه جاریه (وقف) عملی که از آن فایده برده گردد و فرزند صالحی که برای وی دعا نماید»[11].

وقف عام، وقفی میباشد که هدف از آن کارها خیریه میباشد و منحصر به فرد تیم و طبقه معینی وجود ندارد مانند وقف بر فقرا، وقف بر طلّاب و مدرسه های و مساجد، و مقابل آن وقف خاص میباشد و آن وقفی میباشد که منحصر تیم معلوم و خاصی میباشد، مانند وقف بر اولاد یا این که اشخاص و یا این که طبقه ای خاص از عموم[4].

الف ـ نگاهی به وقف در پیش از اسلام:

هر یکسری پیش از اسلام وقف به معنای ظریف واژه وجود نداشت البته انواعی از اختصاص اموال و املاک به معابد و کارها مسجد النبی کوهسنگی مشهد خیریه و اشخاص وجود داشته که از جهاتی مشابهت هایی با وقف داشته اند. برای مثال در بخشی از کتاب دانیال پیامبر که به گویش آرامی میباشد اینگونه آمده میباشد: «گناهان خویش را به (صیدقا) و خطایای خویش را بر احسان نمودن بر فقیران فدیه بده»[5]، البته شافعی در رساله الإمام ، جلد سوم، ص 275، میگوید: تا آنجا که دانسته ام عموم نا‌آگاهی منزل و زمینی را برای معبود حبس نکرده اند و حبس فقط از طرف مسلمین انجام یافته میباشد.

دکتر معالج الکبیسی در فقد ذکر امام شافعی می‌گوید: ظواهر سخن او اینگونه می رساد که معنا اشکال حبس دربین امت های قبل از اسلام کلاً ناشناخته بوده، البته این معنا واقعیت ندارد چون حبس قبل از اسلام نیز پر اسم و رسم بوده گرچه به اسم حبس یا این که وقف نامیده نمی گردیده است[6]. امت ها با اختلاف ادیان و معتقداتشان با انواعی از تصرفات مالی آشنا بودند که از لحاظ مضمون‌ به دور از حدود معنای وقف اسلامی خلا...اوقاف ابراهیم خلیل (ع) که تا امروز نیز باقی میباشد خویش شایسته ترین استدلال میباشد بر وجود وقف پیش از اسلام [انفع الوسائل فی تجرید المسائل (الطرسوسیه)، تألیف نجم الدین الطرسوسی، متوفای 758 هـ. ص 168][7] و نیز هنگام فتح شوش در مقبره دانیال پیامبر سندی به دست آمد که به موجب آن گنجی برای پرداخت وام های فارغ از ربح تخصیص یا این که فقه بود و خلیفه امرکرد که ثروت به دست آمده به مال همه مردم منتقل گردیده، طبق امر نوشته شده در مدرک فعالیت گردد[8]

ب ـ وقف در قرآن
در قرآن مجید آیه ای که بر وقف و احکام فقاهتی آن صراحت داشته باشد نیست، البته می اقتدار از باب حق تقدم رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد با آیه ها مرتبط با «احسان و انفاق»، «قرض الحسنه»، «تعاون» و «صدقه» به مجوز و بلکه عالم و استحباب وقف برهان کرد؛ به عنوان مثال آیاتی که به صورت مردم بر اجرا خیرات و تشویق و تحریض آن ها دلالت داراست، آیه 92 از سوره آل عمران میباشد که میفرماید:

«لن تنالُوا البرَّ حتّی تُنفقوا اینجانب شیءٍ فإنّ الله به علیم»[9]

شما هیچ وقت به جایگاه نیکوکاران و خاصان خداوند نخواهید رسید، مگر آن که از آنچه دوست می‌دارید و بسیار دوستداشتنی میباشد در خط مش خداوند انفاق فرمایید «هرچه انفاق فرمایید پروردگار بر آن مطلع میباشد». و نیز آیه 46 از سوره کهف که میفرماید:

«المالُ و البَنونَ زینةُ الحیاةِ الدنیا و والباقیات الصالحات نهٌ عند ربک ثواباً نهٌ اَملاً»[10]؛

کالا و فرزندان زینت حیات دنیاست و (لیکن) جاری ساختن با تقوا که تا قیامت باقی میباشد ( مانند نماز و تهجد و بیان پروردگار و صدقات سرازیر زیرا بنای مسجد و مدرسته و موقوفات شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد و خیرات در منش معبود) نزد خداوند بسی عالی (سرنوشت) آن نیکوتر میباشد.

برای بینش به منزلت«وقف» در قرآن کریم و مهربان می بایست آیه‌ها شریفه ای که بر «انفاق، احسان، کار باتقوا، خیرات، مبرات،...باقیات صالحات، ایثار،...صحت دارد در لحاظ گرفت و از طرفی نبرد بی هواخواهی وحی الهی را با «کنز جنس، تکاثر، تفاخر، استکبار سرقت، سرکشی، حصول حرام، حب جنس، راندن قهر آمیز یتیم، پرخاش برسائل و ...را با تعمیقی کلان از سه دانش و ایمان بنگریم.

ج ـ وقف در سنت:
دومی منبع از معارف اسلامی سنت میباشد که مشتمل بر قسم، فعل و تقریر رسول اسلام (ص) و نیز آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد ائمه اطهار علیهم السلام می‌گردد. در حدیث مشهوری از پیامبر اکرم (ص) آمده میباشد که می‌فرماید:

«هرگاه فرزند انسان بمیرد کار وی جدا میگردد مگر از سه چیز، صدقه جاریه (وقف) عملی که از آن فایده برده گردد و فرزند صالحی که برای وی دعا نماید»[11].