مرجع مسجد النبی کوهسنگی مشهد

مسجد روضه خوان لطف الله از نگاه هندسی دارنده هندسه قادر مسجد النبی کوهسنگی مشهد و ادغام بندی احجام، باخت، تقارن، ابهام و اختراع در نقشه و پلان میباشد.
معمار مسجد روضه خوان لطف الله، با تسلط بی نقص خویش بر دانش هندسه و نحوه های عملی کاربردی آن، به طرز ای ماهرانه پلان و موقیعـت اجـزای ساختمان را نسبت بـه یکدیگر تهیه کرده و با استعمال از نسبت طلایی، هارمونی دیده نوازی را میـان اجـزا بـرقـرار کـرده میباشد.
معمار مسجد روحانی لطف الله، گنبدی تک پوش ساخته که قطر بیرونی آن ۲۲ متر و بلندی آن ۳۲ متر میباشد و در ذیل گنبدخانه، با سود گیری از فیل پوش هایی، کناره های فضای مربعی به‌تدریج آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد هشت پهلو و بعد به دایره تبدیل می‌شود و در فراز گنبد قرار می‌گیرد.
یک کدام از ویژگیهای مسجد روحانی لطف الله چرخش ۴۵ رتبه ای نمازخانه مربع صورت آن نسبت به پایه تقارن ورودی بناست، که غرض از آن تهیه و تنظیم جهت ورود به فضای نمازخانه، رو به قبله میباشد.
بدین مراد، در اولِ ورود به ساختمان از روش یک راهروی نادر پهنا، گردشی ۴۵ رتبه به سمت چپ و بعداز طی مسافتی گردش ۹۰ سکو ای دیگری به سمت راست پیاده سازی شد‌ه‌است که سبب میگردد ورود به فضای نمازخانه، رو به محراب و در جهت قبله شکل گیرد.
این خصوصیت، که به حیث می‌رسد ایده مهم در پیاده سازی این سازه بوده، موجب انحراف فضای نمازخانه مربع صورت از شالوده تقارن ورودی ساختمان و به سمت جنوب گردیده است.
انتقال فضای گنبدخانه و عدم تقارن در نمای ورودی ساختمان مسجد روحانی لطف الله به وضوح به چشم می خورد. که، خیر صرفا موجب همهمه نشده، بلکه بر زیبایی سازه افزوده و آن را به یک ساختمان منحصر تبدیل نموده است.
جلوخان ورودی مسجد روضه خوان لطف الله در ضلع شرقی میدان براساس یک هندسه مشخص و معلوم جای یابی گردیده‌است، طوری که محل قرارگیری ورودی سازه، ضلع میدان را به دو نصیب با تناسب طلایی نسبت به یکدیگر تقسیم نموده است.
معمار مسجد روضه خوان لطف الله از موادسازنده به شکلی منفعت گرفته که، با وحدت راه در بازی فروغ، رفلکس و باخت روشنایی، فضای داخلی مربوط به خارج مسجد نقش داراست.
نور و روشنایی داخل مسجد روضه خوان لطف الله از پنجره های مشبکی که در جوانب متعدد ساقه گنبد درست شده اند تأمین میگردد و پرتوی که از این پنجره ها به داخل مسجد میتابد خلال ساخت و ساز نوروفروغ کافی، خویش بـه خـود نمایشگر فضـای روضه خوان در باطن مسجد میباشد.
بازی فروغ با گنبد مسجد به طوری میباشد که گویی گنبد در ساعتها روز بدور خویش چرخ می‌زند و به گوشه و کنار خلوتی عمیق و آرامشی دلنشین میبخشد.
آنچه که در نگاه اولیه به‌این مسجد ذهن را به خویش درگیر می نماید نبود مناره در کنار گنبد میباشد در حالی که در کلیه مساجد، مناره تحت عنوان جزئی جدانشدنی از معماری است. قبل رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد از اسلام، مناره تحت عنوان جهت یاب و مسیریاب بر روی ساختمان ها ساخته میشد و وجود مناره ها حکایت از وجود یک شهر داشت. بعداز ورود اسلام، مناره و گلدسته تبدیل به نماد ای از مسجد شد و برای قرائت اذان و دعوت عموم به نماز آیتم به کارگیری قرار گرفت. ولی از آن‌جا که مسجد روضه خوان لطف الله عبادت گاهی برای درباریان و خانواده پادشاه بوده، مناره ای بر فراز آن تاسیس نشده تا عموم مردم به‌این مسجد نیایند.
تفاوت دیگر آن بـا مساجد دیگـر عـدم وجود شبستان ورودی (حجب و حیا ) است و ورود به آن از روش پله میسر میباشد. به حیث می رسـد عـدم وجود شبستان یا این که صحن ورودی، به منجر رعایت تقارن در میدان نقش جهـان باشـد چـرا کـه مسجد روحانی لطف الله دقیقا در روبه روی عمارت بهتر قاپو قرار گرفته میباشد و ایـن مسـأله منجر شـده شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد ک ـه نـتـوان صحن یا این که حیاطی رو به قبله که برای نمازگزاری قابل استعمال باشد برای آن پیاده سازی نمود.

آرامگاه رفعت سمنانی در محوطه فرمانروا عبدالعظیم مسجد النبی کوهسنگی مشهد واقع شد‌ه‌است .محمد راستگو رفعت سمنانی دارای شهرت به رفعت سمنانی (۱۲۶۱-۱۳۱۰ شمسی) از شاعران صوفی ‌مسلک اهل ایران میباشد. او در سمنان زاده شد و بعد از علم آموزی نخست جوانی به طهران رفت. بعد از مسافرت به حج در سلک دراویش نعمت‌اللهی شاه‌شاهی درآمد و مدتها در گناباد از محضر پاد شاه علیشاه به کار گرفت. روزگاری نیز در نیشابور، نهاوند و خراسان بسر پیروزی. وی بیشتراز هر چیز به دیدار و مصاحبت با عرفا مایل بود،به طوریکه در آثارش به چشم می‌خورد در بعضی کشورهای آسیایی و عربی به سیر و سیاحت پرداخت. اثرها اشعار رفعت، در «طومار سخنوران» نوشتن اسداللّه ایزد گشسب، ۴۵٬۰۰۰ بیت تقریب زده گردیده است. ولی رفعت در پیشگفتار‌ای که بر آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد کتاب « سرالاسرار» خود نوشته، اثر ها خویش را ۵۰٬۰۰۰ بیت بیان نموده است. به‌هرحال در حال حاضر فقط حدود ۱۱٬۰۰۰ بیت از اثر ها وی مانده میباشد. یعنی نزدیک به ۷٬۰۰۰ بیت در کتاب اشعار و ۶٬۰۰۰ بیت در سرالاسرار (تعبیروتفسیر سوره یوسف).

رفعت در ذهن ها، قصیده‌ها و غزل‌ها نوآور خلا، همان طور که در اشعار یکنواخت و یکسان زمان قاجاریه و اولِ مشروطیت ابداع نادر بود. دکتر معالج ذبیح‌الله صفا در پیشگفتار منظومه اشعار رفعت، علاوه بر ثنا از بعضی از شعرها و تفکرات عارفانه وی، به مواقعی از خطاهای شعر سرا در کاربرد کلمه‌ها و تولید ترکیبات صحیح اشاره کرده و استدلال آن را بدور بودن رفعت از دور و اطراف‌های قانونی و کلاسیک وقار دانسته میباشد. رفعت تا نقطه نهایی قدمت، زندگ ی بی‌تلکف خویش را رها نکرد و تا زنده بود مجرد زیست و همسری سپردن نکرد. او سال‌های پایان قدمت را در طهران به‌رمز موفقیت و در سال ۱۳۱۰ شمسی (بر طبق با ۱۳۵۰ قمری) درگذشت و در محوطه آرامگاه پاد شاه‌عبدالعظیم در شهر ری به خاک ودیعه شد.

حاجي محمد درستگو متخلص به رفعت كه سازه بر گفته معمرين سمنان شعوري تخلص داشته میباشد (ولي در اثر ها جانور وی اين تخلص جانور نيست ).
سالهاي زندگي وی در سمنان منحصر به فرد به اوائل جواني اوست پس از مسافرت حج درسلك فقراي صفي عليشاهي در آمد و مدتها در گناباد از محضر فرمان روا عليشاه به کارگیری كرد و بعداز وی به نور و روشنایی عليشاه تجديد قسم كرد روزگاري نيز در نيشابور و نهاوند و خراسان بسر موفقیت.
رفعت به گویش عربي مسلط بود و در علم ها و فلسفه و حكمت نيز وارد بوده میباشد آوازه رفعت بيشتر بخاطر غزلي میباشد با اين با خبر:

شب شمع يكطرف فیس جانانه يكطرف

اینجانب يكطرف در حریق و پروانه يكطرف

كه اكثر تذكره نويسان آنرا به ناصرالدين رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد فرمان روا هم نسبت مي دهند، در حاليكه اين غزل در ديوان ناصرالدين سلطان نيست شايد بعداز ا و استقبال كرده باشد در هر هم اکنون در ديوان وي اين شعر به طور دست نويس جانور ميباشد.رفعت با عارف قزوينيی ارتباط نزديک داشته و نامی از وی در يك غزل خويش آورده میباشد البته عارف در ديوان خويش یکسری کاغذ ای را تخصیص به آشنائی با رفعت داده و غزلياتی كه برای هم سروده اند را درج كرده میباشد .

ابتكار در اشعار يكنواخت و يكسان زمان قاجاری جز اوايل مشروطيت كم میباشد مگر در موضوعات اجتماعی و انقلابی بايد اذعان کرد كه اين در جا زدن منحصر به فرد به رفعت نيست وی فرزند آن مجال میباشد و بايد در اثرها او‌را با نحوه تفكر اجتماع آن روز مقايسه كرد وی از شعرای هم بعد از ظهر خویش چيزی كم ندارد و در صورتیکه شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد ميكردند براي ايشان عجیب بود كه مردي در خرقه درويشی صاحب و مالک آن طبع بلند و آن اثرها شيرين باشد.

صحن
یکی‌از خصوصیت های بارز معماری قبل از اسلام مسجد النبی کوهسنگی مشهد کشور‌ایران و مسجد، تراس میباشد. تراس مربع یا این که مربع مستطیل صورت میباشد که در مسجد ایراینی صحن نیز خوانده می‌شود. اکثر وقت ها اولیه فضایی میباشد که خداپرست در وقت ورود در آن قرار میگیرد. به مراد وضو تصاحب کردن برای ورود به فضای مسجد در کشور‌ایران باید حوضی در میانه این صحن تعبیه گردد.

تراس
در مسجد اهل ایران تراس بخشی از آن میباشد که مستقیما به سوی عالم ملکوتی یا این که عالم گزینه آرزوی مومنان باز شد‌ه‌است. تراس مسجد در جمهوری اسلامی ایران، در واقع مکانی آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد با ویژگی کیهانی که می بایست آن را به مثابه تالاری تلقی کرد ک گنبد آن، سقف ملکوتی، آسمان میباشد. این نگاه کیفیتی فرا کالبدی به اجزای فضایی اهل ایران می‌دهد. ایوان از یک فضای معمولی کالبدی به فضایی هم داخلی هم فرنگی تعریف‌و‌تمجید میگردد.

فضایی فرنگی نسبت به فضاهای دورادور آن وداخلی از آن جهت که با عملکرد افق یک فضای بی نقص می گردد. این سقف افق که گنبد تراس اهل ایران میباشد دارنده چهار رکن یا این که مبنا میباشد . چهار حیاط در جهت چهار رکن فقیه نیز تشکیل شده اند . بدین ترتیب یک شالوده هندسی متقاطع چلیپایی که سوی موادتشکیل دهنده فقید را نماد می‌دهند به چهار رکن نمادین یعنی ایوانها ختم می گردند .

حیاط
یکی‌از موادسازنده قدیم معماری اهل ایران میباشد که به طور بی آلایش از تاقی درست شده که یک طرف آن گشوده میباشد. رفته رفته حیاط در مسجد اهل ایران تحت عنوان آرم مشخصه مسجد به مدل اهل ایران رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد شناخته گردیده‌است و مساجد کشور‌ایران معمولا از یک تا چهار ایوانه از هم متمایز می باشند.

تراس ها را در نزدیکی صحن یا این که ایوان مسجد انجام می نمایند که خویش تولید سلسله مراتب می نماید برای ورود به شبستان ها که محل مهم عبادت میباشد، سوابق بنایی واسطه در میان صحن و داخل سازه به اسم حیاط که به پیش از اسلام و به اشکانیان و ساسانیان گشوده میگردد و از دید کارکردی، این فضای خالص اهل ایران، نقش واسطه در بین داخل و برون سوزوسرما و گرما، روشنایی و ظلمات انجام می نماید.

این دور و بر، فضای تعقل و گفت و گو مسلمین بعداز نماز، تماشای صحن و پندار بازهد در دانا خلقت میباشد. تراس های مسجد اهل ایران دارنده تزئنات متنوعی می‌باشند برای مثال مقرنس که در صدر به طور بی آلایش ایفا میشده اما رفته رفته به صورت بی نقص تری در آمد، هر یکسری که کاربرد مقرنس در بعدازظهر سلجوقی متداول بوده و لیکن نقطع ی عطف آن در بعدازظهر ایلخانان میباشد.

معمولا مقرنس کاری را با خشت یا این شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد که کاشیکاری تزیین می نمایند. این مقرنس ها جلوه های دنیوی نوروفروغ خدایی می‌باشند که از بالای حیاط ها و محراب ها به طور ستاره معلق گردیده اند.

مسجد تاریخانه دامغان، تاثیر تصویب‌گردیده در فهرست مسجد النبی کوهسنگی مشهد اثر ها ملی کشور‌ایران یکی دیرین ترین مساجد جمهوری اسلامی ایران بوده و در جنوب شرقی شهر دامغان واقع گردیده‌است.

تاریخچه مسجد تاریخانه
ایجاد کرد مسجد دامغان را در سابق ترین مجال ممکن، یعنی جلوس او‌لین خلیفه عباسی در سال ۱۳۲ ق و سلطنت هارون الرشيد از ۱۷۰ تا ۱۹۳ ق، یعنی نزدیک به وسط قرن دوم هجری می قدرت آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد تصور کرد.

پلان و ساختار مسجد تاریخانه
طرح کلی نقشه مسجد تاریخانه مسجـد درزمینی به مساحت ۶۲ × ۷۰ متر بـنـا شـده میباشد که دربرگیرنده بخشهای پایین میباشد:

قسمت نخستین مسجد تاریخانه
زمینی میباشد، از بقایای مسجد نخستین، بـه شـكـل مسـتطيل و مشتمل بر دو ورودی، یکی از در ضلع غربی و دیگری در ضلع جنوب، که با سه پلکان به صحن زیرزمین مسجد پیوند می خورد. اثرها رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد چهارستون متصـل به دیوار ضلع غربی، شرقی و شمالی جای دارد، کـه نـشـانـگـر مـسـقـف بـودن ایـن بـخـش در زمان نخستین آن میباشد مساحت داخلی این قسمت ۱۴ × ۲۰ متر میباشد.

قسمت دوم مسجد تاریخانه
در غرب نصیب نخستین مسجد تاریخانه، راهرو سابق که از شمال بوسیله یک در چوبی و دو سـکـوی پـهـن بـه بـنـا مـتصـل مـی شـود، بـه چـشـم میخورد. ایـن راهرو ۲۰ متـرطـول و چهار متر پهنا دارااست. در راهروی دیگری نیز که راهرو را به صحن جديد وصل می نماید، در قسمت غربی این بخش جای‌دارد. ایـن منـاره و راهرو از سابق ترین قسمت های شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد سازه به شمار میایند. مناره نام برده ۱۰۵ پله دارااست و بلندی باطن منار ۳۱ متر و خارج آن از سـطـح زميـن حـدود ۳۲ متر میباشد.

در قبل در نصیب شمال غربی آرامگاه فردوسی، چایخانه ای مسجد النبی کوهسنگی مشهد قرار داشت. در‌این محل، عموم بعداز نوشیدن دمنوش به استراحت می پرداختند. این چایخانه در سال ۱۳۲۰ شمسی مبدل به موزه شد.
موزه ذکر شده، مساحتی حدود ششصد مترمربع دارااست و اشیائی باستانی و سابق برای بازدید علاقمندان در آن وجود دارااست. یکی موردها شایان توجه در‌این موزه، تندیس حکیم فردوسی میباشد که در آن جای دارد مجسمه اهدایی ابوالقاسم فردوسی بوسیله ابوالحسن صدیقی به کنگره، درین محل جای‌دارد.
معماری آرامگاه فردوسی مشهد خویش نیز از مواقعی میباشد که سبب ساز جذابیت دو چندان این جای گردیده است. نکته بسیار جالبی که در زمینه ی مکانی که آرامگاه فردوسی در آن قراردارد این میباشد که در ضلع غربی آن، مزار شعر سرا شعر سفید، مهدی اخوان ثالث جای‌دارد.
در نصیب جنوبی موزه، مجسمه ای از آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد مهدی اخوان ثالث، برای مثال شاعران نام دار اهل ایران مشاهده میشود.
مساحت ایجاد کرد آرامگاه فردوسی و گلشن پیرامون آن به ۵۶۷۵۳ متر مربع دراختیار انجمن و طراحان آن قرار گرفت و نتیجتا مساحت خویش محوطه گلشن به ۲۷ هزار متر مربع ارتقاء یافت.
ورودی سازه از سمت غرب دارنده دو فن پلکان با ۲۲ پله نو به طور متقابل و در راستای شمالی جنوبی بوده و از سنگ گرانیت مشهد سازه گردیده اند که بر روی دیوار آن ها شش نقش پر رنگ، مشمول تصاویر ورود پاد شاه هندوستان به دربار جمهوری اسلامی ایران، دو نفر از سپهبدان در حضور پاد شاه ساسانی، تصویر داریوش والا، جنگ رستم، پیکار دلاوران کشور‌ایران و توران و نیز جنگ رستم و سهراب مشاهده میشود.
در تحت این دو حرفه پلکان، دو اتاقک وجود داراست که کاربرد تأسیساتی و خدماتی دارا‌هستند.
درب ورودی سالن آرامگاه فردوسی از برنز و شیشه میباشد و بر سردر ورودی به خط نستعلیق ، ابیاتی از جلال الدین همایی درج شده میباشد
در درون ساختمان ، ۲۰ ردیف مرمری در نصیب ذیل و هشت ردیف در بخش بالا وجود دارااست.
در کاشی کاری معرق ذیل سقف از طرحهای تزئینی روزگار زندگانی فردوسی و در بدنه های فوقانی از طرحهای کاشی های ادوار باستانی مقارن با داستانهای شاهنامه اقتباس گردیده است.
بر روی دیوارهای داخلی شش قطعه به طور حجاری و نقش پر رنگ سنگی به چشم میخورد که ماجرا هایی از شاهنامه از قبیل مبارزه رستم و اشکبوس ، پیکار ایرانیان و تورانیان ، پیکار رستم و سهراب ، داریوش هخامنشی ، جانبداری آوردن فرمانروا هند به دربار ساسانی ، رفتن رستم به نزد کیکاووس، پیکار رستم با پیلتن مازندران، مبارزه رستم با اژدها و دیو سپید را ماجرا می نمایند. این اثرها به وسیله فریدون صدیقی فرزند ابوالحسن صدیقی پیاده سازی و بر دیواره های بقاع فردوسی نصب گردیده اند.
تنديس حكيم توس که در حوالی آرامگاه فردوسی نصب گردیده از سنگی یک دست میباشد که به دست هنرمندانه مدرس ابوالحسن صدیقی با نازکی و مهارت آحاد تراش خورده میباشد.
در گلشن پیرامون بقعه نیز ساختمانهای دیگری تاسیس شدند. در شمال شرقی گلشن، هفت عمارت دو اتاقه برای پرسنل و عمارتی سه اتاقه برای رئیس تعبیه شد و همینطور دو گلخانه، موتورخانه خرد، یک چاه نصفه عمیق و یک منبع آب برای آبیاری فضای سبز در شمال گلشن ساخته شد .
گلشن نیز یک مهمانسرا به طور سراپرده و سلطان نشین در اندازه چهارصد متر مربع سازه شوید و در ذیل آن فضاهای خدماتی ساخته شد.
در جنوب شرقی، چهار عمارت دو اتاقه مجهز رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد به وسایل معاش و فضاهای خدماتی بدون نقص برای پذیرایی از مهمانان سری سازه شد و محل کار امان نیز در همین سمت قرار گرفت.
در سمت غربی آرامگاه فردوسی خلال ساختمانهای سرویس ها و خدمت نگهبانان یک آسایشگاه به طور دژ با پانزده مقام نیز برای بازدیدکنندگان ساخته شد تا به خواسته استراحت و بازیابی انرژی، بدون‌پول در مشت بازدیدکنندگان قرار گیرد.
در جنوب غربی آرامگاه فردوسی نیز سالن پذیرایی و یک کتابخانه تاسیس شوید و فرش نفیسی به مساحت سی وهفت متر مربع در سالن پذیرایی و فرشی دیگر با یک متر کمتر در کتابخانه پهن شوید.
در گلشن یازده باغچه مطبق وجود دارااست که پنج باغچه آن در شرق و مابقی در سمت غربی میباشند. استخر با سه فواره خویش ۳۰۰ متر مربع اندازه داراست و هشت آب نمای دیگر نیز در نزدیکی گلشن وجود دارا‌هستند که طراوت و شادابی مضاعفی به‌این دور و اطراف میبخشند. آبیاری و نور و روشنایی محوطه با خرید دو موتور برق قدرتمند، کابل کشی، حفر چاه شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد نصفه عمیق، لوله کشی آب و نصب نورافکن به صورتی رضایت قسمت متفحص شد.

مسجد سيد اصفهان ۸۰۷۵ متر مربع مساحت مسجد النبی کوهسنگی مشهد دارااست.
مسجد سيد بنایی نصفه کاره بوده و دارنده چهار در اساسی، دو چهل ردیف، دو شبستان تعالی، یک گنبد، سه تراس و بیش تر از ۴۵ حجره میباشد، ولی مناره ندارد.
باطن شبستانهای مسجد سيد نیز کاشی کاری نشده میباشد.
مسجد سيد اصفهان اولی مسجدی میباشد که دارنده دو نصیب مسجد و مکتب به صورت به طور همزمان میباشد.
طرح ساختمان مستطیل صورت بوده (۸۵ × ۹۸ متر)، دارنده چهار تراس میباشد و از چهار جهت به خارج راه و روش پیدا می نماید.
مسجد سید ساختمانی چهار ایوانی آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد میباشد که با اشکال کاشی های مالامال نقش و رنگین پوشیده گردیده و کمال نازکی و هماهنگی فضاهای معماری را می قدرت در آن مشاهده کرد.
صحن مسجد سيد اصفهان از دور و بر با غرفه ها و حجره های دو طبقه و ایوانها محصور گردیده و در میانه آن حوضی شکیل جای‌دارد.
بر بالای حیاط جنوبی، ساختمان بلند ساعتی با تزیین کاشی تاسیس شده است.
تراس شمالی با کاشیهای خشتی هفت رنگ با طرح گل و بته و اسلیمی و همینطور با کتیبه هایی در درون و بیرون سازه تزیین گردیده است.
تراس جنوبی در جلوی شبستان تحت رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد گنبد واقع میباشد.
ایوانهای شرقی و غربی در جلوی شبستان زمستانی قرار دارا هستند. عمق این دو حیاط نزدیک به دو متر بوده و هر دو از تزیینات گره کاری خاصی برخوردارند.
دو شبستان تبارک شرقی و غربی گودتر از کف مسجد سيد اصفهان درست شده اند
بنای مسجد سید همانند دیگر مساجد دارای اعتبار دربرگیرنده قسمت های زیادی به عنوان مثال سردر، تراس، صحن، گنبدخانه ، شبستان ردیف دار، رواق وغرفه های دو طبقه در حوالی صحن و همینطور معلم و حجره های گزینه استفادهی علم ها فقهی است.
در مسجد سید اصفهان دو شبستان وجود دارااست که یکی‌از در جهت شرق صحن مسجد و دیگری در جهت غرب قرار گرفته اند.
دیوارهای داخلی این شبستانها به جز دیوار قبله و محراب فاقد تزیینات کاشی کاری میباشد و درهای ورودی آن ها در صحن مسجد سید جای‌دارد.
نمای ورودی این شبستان ها با تزیینات شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد گیاهی، هندسی و کتیبه هایی از کاشی هفت رنگ و معرق پوشیده گردیده اند.

امامزاده شاه مطهر بومهن ، در بین محوطه بزرگی که به مسجد النبی کوهسنگی مشهد دور تا بدور آن حصاری مرتبط با زمان اخیر میباشد، واقع گردیده است.محوطه امامزاده از شمال و شرق به خیابان روستا و از جنوب و غرب به منزل های مسکونی محصور می‌شود. ورودی محوطه در جهت شرقی واقع شد‌ه‌است. به دلیل احترام و تقدسی که به‌این جای قائل بوده اند،گورستانی از زمان صفویه تا به امروز به وجود آورده اند. برخی از سنگ قبرهای عصر صفویه به باعث عدم درایت روستائیان هنگام تسطیح محوطه از در بین رفته و تعداد اندکی از آن ها ما‌نده میباشد.

امامزاده شاه مطهر در سفرنامه ها و آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد متن‌ها
این امامزاده زیرا در کنار روستا و بدور از جاده واقع گردیده،در هیچ یک از سفرنامه ها و متن‌ها درباره آن صحبتی نشده میباشد.اعتمادالسلطنه در رویکرد هجرت به خراسان به همدم ناصر الدین پاد شاه در سال ۱۳۱۰هجری صرفا اشاره ای کوتاه داراست که:مقبره ای در بومهن میباشد که از قرار نام برده از فرزندان امام موسی الکاظم(ع) است.نخسین بار آقای مصطفوی در داده ها ماهانه مطلبی کوتاه از سازه و تاریخ روی بارگاه به چاپ رسانده میباشد.آنگاه آقای قرا خانی به طور اجمالی در نوشته ی علمی رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد ای به عنوان « دژ گلخندان و بقاع ی پاد شاه مطهر »در خبر نامه بررسیهای تاریخی به گفت و گو پرداخته میباشد.

شرحی درباره مرقد امامزاده شاه مطهر
درون امامزاده قبری میباشد که روی آن ضریحی بسیار قشنگ جای دارد.کتیبه ای که‌این قبر را به امامزاده شاه مطهر(ع) نسبت دهد،نیست.روایتهای محلی این امامزاده را از فرزندان بلا فصل امام جعفر درستگو (ع) می‌داند البته در بین فرزندان امام درستگو(ع)که روحانی موثر ار آن‌ها اسم میبرند،این اسم چشم نمی‌شود.در اسکن ورژن خطی که در مشت نگارنده قرار دادند،آمده میباشد:مطهر و محمد و یحیی از قزوین روی به ولایت تهران نهادند زیرا به شهر تهران رسیدند،محمد و یحیی را شهید کردند، البته مطهر بن امام جعفر درست گو (ع) روی به ولایت دماوند گذارده و بسیار آسیب به او رسیده بود.زیرا به موضع بوم هند رسید،در منزل الیاس کمال نانوا فرود شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد آمد و تا بازه زمانی چهل روز مریض بود،به به عبارتی آسیب به جوار حق پیوست.

آرامگاه در جمهوری اسلامی ایران سهم قابل توجهی در تاریخ مسجد النبی کوهسنگی مشهد معماری کشور ایران دارااست و پژوهش یک آرامگاه پر اسم و رسم در کشور‌ایران از جنبه های مختلفی زیرا تاریخی، اجتماعی، مذهبی، معماری و هنری شایان توجه میباشد.

از آرامگاه در فرهنگ و تمدن فارسی عمید، به عنوان مکان آرمیدن، محل آسایش، محل اسکان، گور، مزار و بقعه و محل دفن حافظه گردیده است. مجموعاَ آرامگاه، بنایی میباشد که تنی از شخصیت های مذهبی یا این که غیر مذهبی در آن مدفون اند.

آرامگاه مذهبی، محل آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد دفن امامزاده، مصلح یا این که البته از اولیاء خداست که بدل به زیارتگاهی همگانی شده است. فی مابین همه ابنیه مذهبی، مقابر و امامزادگان از مهم ترین بناهای مرز و بوم به شمار میروند.

بعد از زمان ساسانی و در اولِ ورود اسلام به کشور ایران نمی قدرت ایجاد کرد تاثیر خاصی از آرامگاه در کشور ایران رویت کرد و حتی فراتر از آن، بیشتر مراسم یادبود و تشییع‌جنازه نیز از جانب مسلمان‌ها مذموم شمرده می شد و تکریم قبور و برپایی مراسم در مجاورت آن ها از عادات ناپسند یهود و مسیحیت برشمرده می شد. ولی در به عبارتی اثناء، با ادله در پناه ماندن مزار سرداران جنگی از باد و باران، تاسیس سایبان روا شد و بعداز مدتی نیز مزار اصحاب فرستاده(ص) نیز شاخص های چادری رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد و چوبی شناخته شدند که به قبور ساسانی دارای اسم و رسم شدند.

بیان کننده آرامگاه معنایی نمادین داراست یعنی جایی که روح از گرفتاری های مادی بیرون شـده بـه ادب میرسد. آرامگاه های جمهوری اسلامی ایران، بعداز مساجد متداولترین نوع بنای همگانی در معماری اهل ایران میباشد. در کل آرامگاه پر اسم و رسم به بنایی گفته میشود که یک یا این که یک سری شخصیت مذهبی یا این که سیاسی در آن دفن گردیده باشد.

این نوع بناها را به دو تیم، بقاع های مذهبی (زیارتی) و مقبـره هـای غیـر مذهبی می اقتدار تقیسم کرد. بقاع های مذهبی در بیشتر شهرها و روستاها به امامزاده مشهور شـده انـد و در مقایسه با بقیه بناهای اسلامی به جز مساجد از اعتبار ویژه ای برخوردارند. امامزاده ها بیش از سایر بناهای زمان اسلامی گزینه احترام وعلاقه مسلمان‌ها به ویژه شیعه‌ها شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد می باشند.

بناهای فوق در حین مجال پیشرفته و از یک آرامگاه ساده به دسته های بسیار باشکوهی تبـدیـل شـده انـد ، مانند بناهای مشهد، قم، بسطام و روضه خوان صفی …

مسجد وکیل شامل قسمت های سـردر، صحن، دو حیاط شمالی مسجد النبی کوهسنگی مشهد و جنوبی، شبستان جنوبی و شبسـتـان شـرقی، رواق های شرقی و غربی و ایوان خرد کناری میباشد.
صحن مسجد وکیل شیراز مربع و به بعدها ۶۰ متر میباشد که با قطعات سنگی پوشیده گردیده است
در اضلاع جنوبی و شمالی صحن، ایوانی تبارک و در حوالی آن ها هشت طاق ایجاد شده است.
در اضلاع شرقی و غربی صحن، در هر آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد سمت، 11 دهنه طاق و در پشت آنان، رواقی به پهنا 5 متر تاسیس شده است.
سطح ها حیاط ها و طاق ها با کاشی سنتی معرق و خشتی مزین گردیده و ازاره های آن‌ها به طول 5/1 متر با سنگ پوشش یافته میباشد و روی آن‌ها حجاری های زیبایی داراست.
مهمترین نصیب مسجد وکیل شیراز شبستان جنوبی میباشد که دارنده ارتفاع ۷۵ متر و پهنا ۳۶ متر و ۴۸ ردیف یک پارچه سنگی به طول ۵ متر و قطر ۸۰ سانتی متر میباشد.
مهمترین وجه تمایز مسجد وكيل با اکثر وقت ها مساجد جامع راه‌های رازی، آذری و اصفهانی نداشـتن گنبدخانه میباشد.
در مسجد وكيل از عنصر گنبدخانه که در چند قرن قبلی حتی پس از تشکیل داد این مسجد از شاخصه های معماری اسلامی اهل ایران اکثر اوقات مساجد به ویژه مساجد جامع بوده، اثری وجود ندارد.
مسـجد وکیل شیراز از نوع مساجد دو ایوانی میباشد که تراس شمالی صحن که به طاق مروارید آوازه داراست ودارای پهنا ۱۲ متر و طول ۲۰ متر میباشد. تراس جنوبی نیز قرینه تراس شمالی میباشد
ولی در مسجد وکیل مناره ای نیست و صرفا دارنده دو مأذنه بر روی سـر در ورودی میباشد.
قسمت های کاشی کاری مسجد وکیل عبارتند از: حیاط ها، محراب و سطح های دور و بر صحن.
از شبستان مسجد وکیل شیراز نیز رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد صرفا پوشش ستون چشمه منتهی به محراب کاشی کاری گردیده یعنی صرفا پوشش ۵ چشمه کاشی کاری دارااست و در سایر چشمه ها تزئینی به بنا آجری اضافه نشده میباشد.
شبستان مسجد وکیل از طول کمتر و متناسـب تری نسبت به شبستان مسجد فرمان روا بهره مند می باشـد.
شبستان جنوبی دارنده 48 ردیف سنگی مستحکم با طرح و نقش های اختصاصی زمان زندیه میباشد.
ردیف های شبستان جنوبی مسجد به طور مارپیچ و آمیخته از هنر ایرانیان عصر زندیه میباشد.
طاق بالایی قسمتی از این شبستان با کاشی های لاجوردی که در گوشه های آن نشانه‌ها قرآن با خط نسخه ها و ثلث به رنگ سپید، تزئین گردیده‌است که دیده هر بیننده ای را به خویش شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد جذب می نماید.

خصوصیت های معماری و تزیینات آرامگاه عطار
آرامگاه عطار پلانی هشت ضلعیدارد و به تبع نمای بیرونی مسجد النبی کوهسنگی مشهد سازه هشت ضلعی بوده که روی بدنه فرنگی آن و در چهار جهت اساسی، چهار تراس دارنده ورودی و در چهار جهت فرعی، چهار طاق نما دیده میشود، چهار غرفه خرد و در فضای داخلی در به عبارتی جهات چهار سلطان نشین تاسیس کرده اند.
این چهار سلطان نشین دارنده چهار در خرد چوبی و بی آلایش می‌باشند که به داخل غرفه های خارج گشوده میشوند.
تزئینات بیرونی آرامگاه عطار نیشابوری کاشی کاری به رنگ های خردلی، فیروزه ای، لاجوردی، سپید و قهوه ای میباشد.
سنگ قبر عطار به ارتفاع 63/1 متر آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد و پهنا 70 سانتیمتر و طول 32 سانتیمتر در اواسط مقبره نصب شد‌ه‌است. در اواسط بنای آرامگاه جای‌دارد و بالای بقاع دارنده گنبد کوچکی میباشد که قوس مازه دار، دارااست.
مزار وی از فرآورده نوعی سنگ به اسم افراشته به رنگ مشکی میباشد و اشعاری به خط ثلث آن را تزیین کرده اند.
بر بالای سنگ قبر عطار ستونی سنگی دیده میشود که در قدیم بین دیوار آجری قرار داشته و امروز این دیوار از دربین رفته میباشد.
مساحت آحاد آرامگاه عطار نیشابوری 119 متر مربع و بعدها فضای پایین سقف سازه که به طور هشت ضلعی تشکیل‌شده ، حدوداً 6×6 متر میباشد.
در ورودی آرامگاه عطار پیش از اینً از جهت مشرق بوده که فعلا به جناح شمالی منتقل گردیده و رفت و آمد از سمت شمال حرم شکل میگیرد.
کف داخلی سازه با سنگ مرمر و کف غرفه های بیرونی با سنگ سپید خلج مشهد مفروش گشته میباشد.
جرزها و کتیبه های بیرون سازه بوسیله کاشی معرق کاشی کاری گردیده و بدنه غرفه های خارج بقاع بوسیله کاشی کاری معقلی تزئین گشته میباشد.
بدنه داخلی بقاع بوسیله اندود گچ و تزئینات گچی بسیار معمولی ای پوشیده شد‌ه‌است و جدیداً روی این اندود رنگ روغن زده گردیده‌است.
در باطن هر حیاط و طاق نما، آغاز تا مسافت 5/1 متری از کف، سنگ مرمر فعالیت نهاده گردیده‌است.
پس از این سنگ ها یک نوار کاشی به طول رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد به طور تقریبً 5/1 متر در باطن قـابی از خشت فعالیت گذا شته گردیده است که دارنده نقوش هندسی می باشند.
طاق حیاط ها دارنده تزئینات مقرنس کاری در باطن و کاشی کاری در نمای فرنگی میباشد .
در طرفین هر تراس و طاق نما دو کادر مستطیل صورت از بالای تزئینات سنگ مرمر تا سقف گنبد به چشم می خورد که دارنده تزئینات کاشی با نقوش اسلیمی میباشد.
ساقه گنبد آرامگاه عطار نیشابوری نیز نسبتاً بلند و به طور کاملً پوشیده از کاشی میباشد که مشتمل بر نقوش هندسی و کتیبه هایی به خط کوفی بنایی در بعدها بسیار تعالی و در قضیه فیروزه ای رنگ بوده و. گنبد سازه نیز دارنده تزئینات کاشی با موضوع فیروزه ای و نقوش هندسی میباشد.
گنبد آرامگاه عطار دو پوش بوده و تزئینات داخلی آن از گچ میباشد . دو سنگ قبر به رنگ مشکی در سازه مشاهده می شود که یکی از عمودی و دیگری به طور افقی نصب گردیده‌است .
معماری فضای داخلی آرامگاه عطار شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد فضای داخلی آرامگاه چهار سلطان نشین دارااست که با سنگ ازاره هایی از محصول بخارا، کاشی کاری های معرق، طاق های خمیده و پوششی از گچ تزیین شد‌ه‌است.