مرجع مسجد النبی کوهسنگی مشهد

در معماری کشور‌ایران نگاهی به اثرها باقی مانده مسجد النبی کوهسنگی مشهد از بناهای کشور ایران و منزل ها به صورت ویژه، در زمان های باستانی و تاریخی، نماد می‌دهد که دست کم از بعد از ظهر هخامنشی به‌این سو بناهای با تراس، یک کدام از سه ایده اساسی و ادامه دار معماری اهل ایران بوده اند که دو ایده دیگر بناهای گنبددار و ردیف دار میباشد.

رواق و حیاط در معماری به دور ایوان مرکزی و تقسیمات سه بخشی همه بی معدود و کاست در اکثر بناهای قانونی و معمولی کشور ایران به فعالیت رفته اند می قدرت خاطرنشان کرد منزل های اهل ایران در حوالی تراس ساخته میشدند و تراس در منزل های دیرین نیز یکی موادسازنده تراس بوده میباشد.

از در میان فرضیه هایی که در زمینه‌ی پیدایش تراس نام برده میباشد، تصور بعضی که حیاط را به عبارتی خیمه سنگی دانسته اند ، شایان توجه میباشد . به لحاظ این مجموعه عموم بیابانگرد آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد زیرا سکونت در آبادی را برگزیدند برای نگهداری رابطه با طبیعیت، به کار گیری از اتاق دیواره را معمول داشتند.

با وجود عدم وضوح در کیفیت پیدایش و اینکه حیاط چیست، دانشمندانی که در تاریخ کشور‌ایران بازرسی کرده اند، آن را پدیدهای شاخص از معماری حیاط میدانند. در اصل در‌این نوع کاخها همچون آشور و تراس مدائن که در زمان پارت ها مبنا گذاری شد، تراس عنصر شاخص سازه میباشد.

تراس سازی در عصر ساسانی نیز ادامه یافت و در منزل عموم با تسلط حیاط شاخصه اساسی سازه شوید. حیاط پادشاه نشین باز گردیده به فضای گشوده و فضای اصلی پشت آن ( سالن » از مشخصه رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد های اصلی عصر ساسانی میباشد که می شود به کاخ سروستان، قلعه دختر، حیاط مدائن و کاخ خسرو اشاره نمود.

بعد از اسلام ایجاد کرد حیاط منزل های سابق تا عصر صفویه ادامه داشته البته مثال های پاره ای سلامت ما‌نده میباشد، که از آن گزاره میتوان به منزل حسینیان ( زمان سلجوقی ) در محله فهادان یزد با تراس طاق بلند و عمیق آن اشاره نمود. از زمان صفویه و قاجار منزل های متعددی ما‌نده که در بیشتر آن‌ها در یک یا این که تعدادی جناح نما حیاط وجود داراست و حیاط در معماری از ارکان اساسی نما میباشد.

تراس کاخ هایی زیرا بهتر قاپو و چهل ردیف از هر جهت تذکر حیاط و تالارهای ستوندار تخت جمشید و پاسارگاد میباشد و این دستور آرم می‌دهد که معماری اهل ایران بعد از سپری شد دو شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد هزار سال روحیه خاص خویش را از هر جهت محافظت نموده است.

یکی حرم متبرکه استان زنجان بنا شده در قسمت مسجد النبی کوهسنگی مشهد مرکزی ابهر حرم مبارکه امامزاده محمد بن احمد (علیه السلام) که در درون شهرستان ابهر و اکنون بهر خیابان امام واقع گردیده است و نسبت شریف آن بزرگوار طبق مدارک مو جود با هفت واسطه به حضرت علی ابن ابی طالب (علیه السلام) ختم میگردد و لقب شریفش ابو الحسن المدفون فی ارض ابهر و جزء اثرها باستانی میباشد و اداره آن ذیل حیث اداره وقف است و فعلا در اجرای فرامین منزلت معظم رهبری مد ظله العالی تبدیل به قطب فرهنگی گردیده‌است. تا قبل از این گنبد این بقاع به شكل مخروط بود كه در سال ۱۳۶۷ بوسیله اداره وقف شهرستان ابهر بعداز آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد تغييرات ما یحتاج كاشی‌كاری شد و شكل گنبد تغيير كلی کرد.
آستان امامزاده محمد (علیه السلام) درضلع شمالی خیابان امام و در جنب مسجد نور و روشنایی واقع گردیده‌است و یکی‌از مقبره دارای اعتبار شهر ابهر میباشد. بنای ساختمان بقاع امامزاده از بخش بیرونی مربع صورت به ارتفاع هر ضلع ۶/۷۰ متر و از جناح داخلی هشت ضلعی میباشد.

امامزاده محمد بن احمد ابهر
طرز دسترسی به امامزاده محمد بن احمد
نشانی :استان زنجان ـ شهرستان ابهرـ شهر ابهرـ خیابان امام

حاجي محمد راستگو متخلص به رفعت كه سازه بر گفته معمرين سمنان شعوري تخلص داشته میباشد (ولي در اثرها جان دار وی اين تخلص جان دار نيست ).
سالهاي زندگي وی در سمنان منحصر به فرد به اوائل جواني اوست پس از مسافرت حج درسلك فقراي صفي عليشاهي در آمد و مدتها در گناباد از محضر فرمان روا عليشاه به کارگیری كرد رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد و بعداز وی به نوروفروغ عليشاه تجديد قسم كرد روزگاري نيز در نيشابور و نهاوند و خراسان بسر پیروزی.
رفعت به گویش عربي مسلط بود و در علم ها و فلسفه و حكمت نيز وارد بوده میباشد آوازه رفعت بيشتر بخاطر غزلي میباشد با اين باخبر:

شب شمع يكطرف چهره جانانه يكطرف

اینجانب يكطرف در حریق و پروانه يكطرف
آستان مقدس شاهزاده قاسم فسااشتراک گذاری
آستان مقدس شاهزاده قاسم فسا اصولا بقعه امامزاده ابراهیم و قاسم (علیهما السلام) میباشد که در میانه شهر فسا و در خیابان شاهزاده قاسم و در کنار فلکه شاهزاده قاسم جای‌دارد. این مقبره را عموم بیشتر شاهزاده قاسم می نامند و به همین ادله اسم خیابان و اسم فلکه از آن گرفته گردیده است.بقاع این امامزادگان دارنده بنایی بسیار شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد باشکوه و مجلل که به (شاهزاده ابراهیم و شاهزاده قاسم) پر اسم و رسم می‌باشند و در میان همسایه فسا از احترام فوق العاده ای برخوردارند.بنای ساختمان مقبره مشمول مقبره، حیاط، گلدسته، گنبد و صحن میباشد که جملگی با نازکی و توجه هنرمندانه و موزون ایجاد شده است و طول گنبد آن حدود خیر متراست.

طنبی
تیم نخستین که متشکل از اتاقی کشیده و مستطیلی مسجد النبی کوهسنگی مشهد یا این که گاه اتاقی مربعی ( و حتی گاهی اتاقی به هیبت های دیگر میباشند که بیش و معدود و در بیشتر مثال ها ، معدود مساحت ترین شبستان ها در معماری کشور ایران به شمار میروند. پوشش سقف این مسجدها، گاه با طاق میباشد و گاه تیرپوش انـد.

گنبدخانه
نوع دوم شبستان ها که، فضاهایی معمولاً چهارگوش میباشند که سقف آن ها گنبدی میباشد.

ردیف دار
نوع سوم نیز که کالا قرارگیری سقف آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد بر قسمتی از مسجدهای گرانقدر با گروه ردیف ها میباشد که گاه این سقف طاقی و گاه نیز تخت میباشد.

مرکب
نهایتاً نوع چهارم، که کالا ادغام لااقل دو نوع از سه نوع پیش گفته اند. مسجدهایی که فضای عبادی آنان از یک شبستان مرکب تشکیل‌شده میباشد؛ به معنای گنبدخانه ای که در آمیختگی با نوع ردیف دار یا این که طنبی تاسیس شده است و پیوستگی فضایی آنان چنان آمیخته میباشد که عملاً تشكیل فضایی واحد را می‌دهند. براساس نظارت های پاره ای انجام شده بر مساجد تاریخی جمهوری اسلامی ایران، در ۹۵۲ مسجد تحقیق گردیده، ۶۱۹ مسجد تک شبستانی اند و مابقی بیش تر از یک شبستان دارا هستن رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد د که درمجموع، ۱۴۳۳ شبستان در کالبد همگی ی این مسجدها وجود دارااست.

تزیینات در شبستان مسجد
از قبل از ورود اسلام به جمهوری اسلامی ایران، مردمان این مرزو بوم عبادت گاه های خویش را تزئین می کردند و عملکرد خویش را بر این می گذاشتند که محل خلوت با خدای خود را به زیباترین صورت ممکن بسازند. پس از ورود اسلام به کشور‌ایران استعمال از تزئینات معماری در مسجدها ارتقاء پیدا کرد. یکی از زیباترین این موادسازنده هنر به کار گیری از کاشی مسجد بود، که هنوز هم جزء لاینفک زیبائی مسجد اهل ایران میباشد. رنگ سپید خط نوشته مذهبی بر روی رنگ لاجورد قضیه، نشانه از برد شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد نوروروشنایی بر تیرگی دارااست

امامزاده دوازده بدن ارجمند ،مهم‌ترین بنای تاریخی و مسجد النبی کوهسنگی مشهد مذهبی شهر ارجمند شهرستان فیروزکوه میباشد. بناي اين امامزاده متشكل از چندین مقبره متصل و مرتبط به هم میباشد كه از بيرون نقشه اي مستطيل شكل و از درون ساختاري یکسری وجهي دارااست. این سازه به شماره ۶۳۵۲ و تاریخ هفتم مهر ماه سال ۸۱ در فهرست اثر ها ملی کشور ایران به تصویب رسیده میباشد.

ارجمند
شهر ارجمند در مسافت سی کیلومتری شمال غربی فیروزکوه که از شهرهای تازه شهرستان میباشد. دارنده امامزاده های زیادی میباشد که امامزاده دوازده بدن از مهم‌ترین آن ها به‌حساب می‌آید. حرم آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد امامزادگان ۱۲ بدن، در انتهای شمال غرب شهر ارجمند در ناحیه ای خوشگل و فرح نصیب قرار دارا هستند.

معماری بنای امامزاده دوازده بدن
سازه متشکل از تعدادی مقبره متصل و مرتبط به هم میباشد که از خارج نقشه ای مستطیل صورت و از باطن ساختاری تعدادی وجهی داراست. همسایه ناحیه براین باوراند که هرمورد از بقاع‌ ها آرامگاه چهار امامزاده می‌باشند. بر این محور این شرکت به امامزادگان ۱۲ بدن دارای اسم و رسم میباشد. چهار گنبد در جهت شرقی-غربی رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد تپه در‌پی هم قرار گرفته ‌اند. درین دربین بنای حرم سوم و چهارم با یک ورودی با یکدیگر در مورد میباشند و گنبد غربی از سایر تعالی خیس و بلند خیس میباشد.

گروه بناهای این امامزاده‌ ها از مصالح سنگ جنازه، ملاط گچ و ساروج درست شده که در سال ‌های قبل نمای داخلی آن ها به وسیله اهل یک محل حیطه گچکاری گردیده، سقف ‌ها به طور شیروانی در آمده و بدنه ‌های بیرونی آن با سیمان سپید اندود گردیده‌ اند.گورستان و تیم بناهای امام زاده ۱۲ بدن در محوطه ای کبیر به مساحت هزار و پانصد متر مربع، با قدمتی ۹۰۰ ساله که به تصویب اثر ها ملی هم رسیده از فرصت پیدایش تحت عنوان محل دفن فوت شده ها آیتم استعمال شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد بوده میباشد.

امامزاده حمزه دلیجان به باور هم محلی فرزند عون بن مسجد النبی کوهسنگی مشهد علی بن ابی طالب(علیه السلام) میباشد.کیفیت کشف بقاع متبرکه امامزاده حمزه(علیه السلام) به این گستردن میباشد: درزمان حضورحضرت عبدالعظیم(علیه السلام) درایران سیدجلیل القدری به‌این حوزه‌ عزیمت نموده و مدفن این بزرگواران را برای عامه مردم آشکارمی سازد و با ورود به سرداب از وجود پیکرمقدس امامزاده حمزه(علیه السلام) و سی بدن از شهدای هم پا وی خبرمیدهد این فرمان تا سال ۱۳۳۶سینه به سینه اورده شده تا اینکه با دستبرد سارقین به بقاع و رخنه‌ نمودن سقف سرداب این واقعیت مجددا بر همگان آشکار می‌گردد در سال ۱۳۷۲ هجری خورشیدی در زمان تجدید بنا سازه به صورت اعجاز آسایی با پیکرسپید و محکمی پوشیده گردیده روبرو می گردند که پیکر مطهر وی بعداز رویت امام آدینه آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد فرمان دار مسئولین اوقاف و دکتر گوناگون مجددا با احترام به خاک امانت گردیده و این رخداد نیز موجب ارادت هرچه بیشتر عموم بدین بزرگوار میشود.
این حرم مدفن حضرت حمزه بن عون بن علی ابن ابیطالب و سی بدن از یاران باوفای وی است.آستانه امامزاده حمزه(علیه السلام) دربخش مرکزی شهرستان دلیجان، دهستان جاسب، روستای کروگان، در دامان کوه کنار راه و روش واقع شد‌ه‌است.بنای باستانی ساختمان حرم شبیه برجی نمودار میباشد که از بیرون به صورت مضلع، البته رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد فارغ از نبش سازه کرده‌‌اند و در سود شبیه برجی میباشد که جدار آن از سنگ و گچ نهاد شده و سوای حیاط میباشد مدل آن به اثرها قرن ها اول عصر اسلامی (امویان وعباسیان) مجاورت میباشد. در میانه مقبره مرقدی با بدنه سفیدکاری گردیده وجود دارااست که جلوی آن ضریحی مشبک نصب گردیده است.بقاع دارنده گنبدی دوپوش است و نمای فرنگی گنبد و دوگلدسته کاشیکاری شد‌ه‌است در درون مقبره در زیرسقف گچبری هایی وجود داراست.

شیوه دسترسی به امامزاده حمزه دلیجان
نشانی :استان مرکزی- شهرستان شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد دلیجان- نصیب مرکزی- شهر دلیجان- دهستان جاسب– روستای کروگان

نظام آب و کاشت

آب گلشن از رودخانه و قنات از مجرایی مسجد النبی کوهسنگی مشهد در جانب شمال شرقی وارد گلشن می گردیده است.
آب که اساسا میبایست برای آبیاری به سوی کرتها برود، در طی مسیر در ساختاری طراحانه در جویهایی روان در سطح و یا این که در تنبوشه های سفالین پایین زمین به نواحی متفاوت گلشن هدایت و در حوضها و استخرها ذخیره می گردیده.
آبگینه ها به یاری فواره ها و پاشویه ها نقشی منظرین یافته و در صورتهای دل انگیز و خوشگل خود نمایی می کرده اند.
ادغام کلیه این عنصرها در سطح گلشن، نظام زیباشناختی آب را پدید می آورده میباشد که همانند هر گلشن اهل ایران دیگر تنها بصری نبوده، بلکه رطوبت ملایم و خنکی آب و اشکال اصوات آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد دل انگیز و عطر ها هم زمان همگی حواس را سرگرم می کرده اند.
جویهای گلشن نشاط ایجاد کرد آجری داشته اند. دو جداره جوی بار با ردیفی از خشت به صورت « خرند » یا این که هره چین بوده که در خارج با حاشیه های آجری عرض‌اندام می کرده اند و کف سازی آجری با اندود ساروج داشته اند.
جویهایی با عمق حدود ۱۵ سانتی متر و پهنا داخلی حدود ۵۲ سانتی متر، خلال کوشش شان در آبیاری عمق معدود و پهنا زیادشان آدرس میباشد از وجه زینتی ای که داشته اند.
گلشن دارنده دست کم هفت آبگینه بوده که دو آیتم از آن ها در حدود عمارتهای گلشن و سایر در حین خیابان گلشن بومی بوده اند.
نظام کاشت گلشن نشاط
نظام گیاه الگوی کاشت در گلشن را از‌آنجا که سالهاست گلشن کم آب گردیده، نمی قدرت به اعتنا پر‌نور کرد.
اینک به جز بخشی از درختان سابق سال کناره مسیرهای مهم از سیرتکامل کاج و سرو و چندین درختان پسته در شرق، بقیه قسمتها تماما کم آب اند.
انگیزه زخم شدیدتر درختان در نصفه غربی گلشن به گفته اشخاص آگاه، سنگلاخ بودن خاک و عدم مراقبت آب و رطوبت بوده میباشد.
تک تک گلشن نشاط در سالهای قبل از رها شدن، سازه بر وصیت سالار سرسبز و فعال باقی بوده و پسران بانی در نگهداری گلشن کوشا و سخت کوش بوده اند.
گیاهان قیچی خور در جداره خیابان و به خصوص در محل فلکه تختگاه گلشن وجود داشته اند، مشابه شمشاد به اسم پیدفرنگی و نیز از درختچه ها و گلهای غیربومی زیرا تمشک یا این که گل رز حافظه میشود.
ولی تخته های گلشن به طور سنتی دربرگیرنده اشکال درختان میوه مثلا انگور، انجیر، زردآلو، هلو، گیلاس، توت و پسته و … بوده اند.
در بخش شمال شرقی گلشن، تختهای مستقل به کشت گونه های سبزی و صیفی تخصیص داشته میباشد.
سازه بر خاطرات، درین گلشن گلاب گیری رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد و عرق گیری از گیاهان دارویی برقرار بوده میباشد.
احتمالا گیاهانی زیرا گل محمدی، گل رنگ زرد، نعناع، کاکوتی و آویشن را رشد می داده اند.
اشکال درختان میوه ساکن در گلشن نشاط به کار می آمده؛ کالا عمده زردآلو بوده که برای فروش کلی عرضه می گردیده است.
از درختچه های غیربومی تمشک را بیان کرده اند.
همسایه عمارتهای گلشن و نیز کناره خیابان و طرفین جویهای آبمیانی و بدور آبگینه بیضی بالایی، اشکال گلهای سنتی زیرا یاس و نسترن و بعضا گلهای وارد شده وجود داشته و فضاهایی نیز به طور «چمن گل» در شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد گلشن طرح گردیده بوده.

آستان مقدس شاهزاده قاسم فسا اساسا بقاع امامزاده ابراهیم و قاسم (علیهما السلام) است مسجد النبی کوهسنگی مشهد که در میانه شهر فسا و در خیابان شاهزاده قاسم و در کنار فلکه شاهزاده قاسم جای دارد. این مقبره را عموم بیشتر شاهزاده قاسم می نامند و به همین عامل اسم خیابان و اسم فلکه از آن گرفته شد‌ه‌است.بقعه این امامزادگان دارنده بنایی بسیار باشکوه و مجلل که به (شاهزاده ابراهیم و شاهزاده قاسم) پر اسم و رسم هستند و بین هم محلی فسا از احترام فوق العاده ای برخوردارند.بنای ساختمان حرم مشمول بقعه، تراس، گلدسته، گنبد و صحن است که جملگی با نازکی و اعتنا هنرمندانه و موزون ایجاد شده است و طول گنبد آن حدود خیر متراست.

ساختمان حرم این دو بزرگوار در آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد سال ۱۳۷۳ آحاد گردیده و زیربنای آن ۵۰۰ مترمربع و همینطور طرح جامع تأسیسات آن ۱۰۰۰ مترمربع است.به باور هم محلی این دو بزرگواره از نوادگان عقیل اخوی حضرت علی (علیه السلام) هستند و به قولی حکم کننده فسا درعهد حجاج بوده و به این حیث عموم به آنان شاهزاده می‌گویند.
انگیزه آوازه شاهزاده بودن آنها بدان جهت میباشد که آن ها از طرف بابا عقیلی می‌باشند و نسب به امامزاده معصوم ندارند و اینگونه شرافت نسبی در آن‌ها وجود ندارد لذا این مجموعه از طالبیون را تحت عنوان شاهزاده خطاب می کردند. مضافاً بر اینکه شاهزاده ابراهیم و قاسم رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد از طرف مامان نسب به امیرالمومنین علی (علیه السلام) می‌رسانند و سرنوشت این شرافت را از طرف مامان حصول نموده اند.

طرز دسترسی به آستان شاهزاده قاسم
نشانی:عجم ـ شهرستان فسا ـ نصیب مرکزی ـ شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد شهر فسا ـ خیابان شاهزاده قاسم

تزئینات گنبدخانه مشتمل بر: محراب با کتیبه های گچبری مسجد النبی کوهسنگی مشهد مسئله اخرایی، نقوش هندسی با آجرهای لعاب دار، کتیبه هـای گچبری مورد آبی رنگ که گرداگرد هشت ضلعی گنبدخانه چرخیده، لچکیهای نگارگری گردیده (گل و برگ)، مقرنس های گچبری بـا نقـوش آبی رنگ و اخرایی و خیشخانها (نورگیر و تهویه هوا) میباشد.
با دقت به کتیبه مو جود در محراب مسجد کاشان، این تزئینات مرتبط با پس از زمین‌لرزه سال ۱۱۹۲ ه.ق کاشان یعنی سال ۱۲۰۷ ه.ق (زمان زندیه) و حکومت عبدالرزاق خان قاضی وقت آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد کاشان هست.
محراب زندیه دارنده کتیبه های گچبری مورد آبی‌رنگ و گچبریهای معدود پر رنگ با نقوش گل و برگ در حوالی کتیبه میانی و کاشی های شش ضلعی آبی‌رنگ سیاه در تحت محراب میباشد.
آحاد کتیبه های محراب مسجد جامع کاشان به خط ثلث در مسئله آبی اعمال شد‌ه‌است.
شبستان سابق مسجد کاشان (شبستان شمال غرب اولیه) در یک طبقه و از ۲۸ ردیف درست شده میباشد و مساحتی حدود ۸۱۳ مترمربع و دو محراب داراست.
محراب سلجوقی در دهانه دوم شبستان جای‌دارد و در سقف شبستان فرورفته میباشد که در عصر ای آن را تغییر و تحول جهت داده و محراب دیگری با زاویه متعدد، روی آن بناکرده اند و رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد محراب دوم، در دهانه ششم شبستان و در نیم هشتی دارنده مقرنس بندی، همجواری صحن مسجد جای دارد و محراب با گچ پرشده میباشد.
شبستان شمال غرب دوم (فصل تابستان نشین و فصل‌زمستان نشین) با راهرویی از شبستان دیرین غیر وابسته گردیده و با ۲۴ ردیف و مساحت ۵۰۰ مترمربع، در دوطبقه بناشده میباشد.
محراب شبستان فصل تابستان نشین، در دهانه اولیه شبستان واقع گردیده است ولی این محراب بسیار خرد میباشد و تنهاً به جهت ماهیت شبستان و اقامه نماز می اقتدار آن را تحت عنوان محراب شبستان معرفی کرد.
در شبستان فصل‌زمستان نشین محرابی با فرورفتگی و مقرنس بندی وجوددارد که در دهانه دوم شبستان فصل زمستان نشین میباشد
مسجد جامع کاشان دارنده سه شبستان، دو شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد شبستان در ضلع شمال غربی که یکی آنان دو طبقه میباشد و یک شبستان خرد در ضلع جنوبی میباشد.
مسجد کاشان دارنده یک‌سری شبستان میباشد که شبستان اساسی در جوار گنبدخانه و ضلع شمال مسجد با جهت شمالی جنوبی واقع میباشد.
این شبستان دارنده ۲ محـراب اسـت کـه محـراب اساسی در نصیب غربی شبستان جای دارد.

میدانهای شهر با گذر از سـنت بـه مدنيتـه دچـار تغییر مسجد النبی کوهسنگی مشهد تحول و تحولات متعددی شدند و براساس بایستگی مکانی و هنگامی که در آن واقـع شـده انـد، نقش ها و عملکردهای متفاوت و متفاوتی به خویش گرفته اند.

میدان امام خمینی طهران (میدان توپخانه) هم از این قائده استثنا ندارد. کارداران تاریخی، جریانهای سیاسی، اجتماعی، و مذهبی در حین مجال سبب ساز شد که ساختار فضایی آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد میدان توپخانه تغییـر کنـد و میـدان در حین های متفاوت نقش، تلاش و صورت متفاوتی به خویش بگیرد.

میـدان توپخانه با حیف کردن مرکزیت خویش و با ورود وسایل نقلیه که سبب به کـم شـدن قابلیت و امکان تعاملات اجتماعی، فکری، آسایش و متانت شـد و نیز حیف کردن معماری نخستین خویش از میدان به فلکه تبدیل شد و نقش و عملکـرد جـديـدی بـه خـود گرفت و نقشی که در اولِ تکوین داشت نابودشد.

میدان شهرداری رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد رشت
میدان شهرداری امروزه آرم و هسته مرکزی شهر رشت یا این که راس استان گیلان به حساب می آید؛ و چه بسا بتوان ذکر کرد که‌این میدان در نوبت ابتدا معنای وجودی اش را از این مرکزیت و استقرار و حضور در راس شهر به دست می‌آورد.

نوع ساختار ترافیکی شهر در زمان معاصر و همینطور تجمع رویدادهای اساسی اجتماعی مانند تظاهرات شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد و راهپیمایی ها دراین جا نماد از مداقه مرکزی آن دارااست.

مسجد روضه خوان لطف الله از نگاه هندسی دارنده هندسه قادر مسجد النبی کوهسنگی مشهد و ادغام بندی احجام، باخت، تقارن، ابهام و اختراع در نقشه و پلان میباشد.
معمار مسجد روضه خوان لطف الله، با تسلط بی نقص خویش بر دانش هندسه و نحوه های عملی کاربردی آن، به طرز ای ماهرانه پلان و موقیعـت اجـزای ساختمان را نسبت بـه یکدیگر تهیه کرده و با استعمال از نسبت طلایی، هارمونی دیده نوازی را میـان اجـزا بـرقـرار کـرده میباشد.
معمار مسجد روحانی لطف الله، گنبدی تک پوش ساخته که قطر بیرونی آن ۲۲ متر و بلندی آن ۳۲ متر میباشد و در ذیل گنبدخانه، با سود گیری از فیل پوش هایی، کناره های فضای مربعی به‌تدریج آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد هشت پهلو و بعد به دایره تبدیل می‌شود و در فراز گنبد قرار می‌گیرد.
یک کدام از ویژگیهای مسجد روحانی لطف الله چرخش ۴۵ رتبه ای نمازخانه مربع صورت آن نسبت به پایه تقارن ورودی بناست، که غرض از آن تهیه و تنظیم جهت ورود به فضای نمازخانه، رو به قبله میباشد.
بدین مراد، در اولِ ورود به ساختمان از روش یک راهروی نادر پهنا، گردشی ۴۵ رتبه به سمت چپ و بعداز طی مسافتی گردش ۹۰ سکو ای دیگری به سمت راست پیاده سازی شد‌ه‌است که سبب میگردد ورود به فضای نمازخانه، رو به محراب و در جهت قبله شکل گیرد.
این خصوصیت، که به حیث می‌رسد ایده مهم در پیاده سازی این سازه بوده، موجب انحراف فضای نمازخانه مربع صورت از شالوده تقارن ورودی ساختمان و به سمت جنوب گردیده است.
انتقال فضای گنبدخانه و عدم تقارن در نمای ورودی ساختمان مسجد روحانی لطف الله به وضوح به چشم می خورد. که، خیر صرفا موجب همهمه نشده، بلکه بر زیبایی سازه افزوده و آن را به یک ساختمان منحصر تبدیل نموده است.
جلوخان ورودی مسجد روضه خوان لطف الله در ضلع شرقی میدان براساس یک هندسه مشخص و معلوم جای یابی گردیده‌است، طوری که محل قرارگیری ورودی سازه، ضلع میدان را به دو نصیب با تناسب طلایی نسبت به یکدیگر تقسیم نموده است.
معمار مسجد روضه خوان لطف الله از موادسازنده به شکلی منفعت گرفته که، با وحدت راه در بازی فروغ، رفلکس و باخت روشنایی، فضای داخلی مربوط به خارج مسجد نقش داراست.
نور و روشنایی داخل مسجد روضه خوان لطف الله از پنجره های مشبکی که در جوانب متعدد ساقه گنبد درست شده اند تأمین میگردد و پرتوی که از این پنجره ها به داخل مسجد میتابد خلال ساخت و ساز نوروفروغ کافی، خویش بـه خـود نمایشگر فضـای روضه خوان در باطن مسجد میباشد.
بازی فروغ با گنبد مسجد به طوری میباشد که گویی گنبد در ساعتها روز بدور خویش چرخ می‌زند و به گوشه و کنار خلوتی عمیق و آرامشی دلنشین میبخشد.
آنچه که در نگاه اولیه به‌این مسجد ذهن را به خویش درگیر می نماید نبود مناره در کنار گنبد میباشد در حالی که در کلیه مساجد، مناره تحت عنوان جزئی جدانشدنی از معماری است. قبل رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد از اسلام، مناره تحت عنوان جهت یاب و مسیریاب بر روی ساختمان ها ساخته میشد و وجود مناره ها حکایت از وجود یک شهر داشت. بعداز ورود اسلام، مناره و گلدسته تبدیل به نماد ای از مسجد شد و برای قرائت اذان و دعوت عموم به نماز آیتم به کارگیری قرار گرفت. ولی از آن‌جا که مسجد روضه خوان لطف الله عبادت گاهی برای درباریان و خانواده پادشاه بوده، مناره ای بر فراز آن تاسیس نشده تا عموم مردم به‌این مسجد نیایند.
تفاوت دیگر آن بـا مساجد دیگـر عـدم وجود شبستان ورودی (حجب و حیا ) است و ورود به آن از روش پله میسر میباشد. به حیث می رسـد عـدم وجود شبستان یا این که صحن ورودی، به منجر رعایت تقارن در میدان نقش جهـان باشـد چـرا کـه مسجد روحانی لطف الله دقیقا در روبه روی عمارت بهتر قاپو قرار گرفته میباشد و ایـن مسـأله منجر شـده شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد ک ـه نـتـوان صحن یا این که حیاطی رو به قبله که برای نمازگزاری قابل استعمال باشد برای آن پیاده سازی نمود.