آرامگاه فردوسی یا این که حکیم ابوالقاسم حسن مسجد النبی کوهسنگی مشهد بن علی توسی، بنایی میباشد در توس در شمال مشهد که در سال ۱۳۱۳ همزمان با آیینهای هزاره فردوسی بهره برداری شد. دسته فرهنگی گلشن آرامگاه فردوسی در ۲۰ کیلومتری شمال شرقی شهر مشهد، در مسیری منشعب از خط مش همگانی مشهد به کلات نادری، در حدود شهر تاریخی طابران و حرم تاریخی هارونیه قراردارد. روستای پاژ محل تولد فردوسی که امروزه فاز نامیده میشود در ۲۸ کیلومتری شرق آرامگاه فردوسی میباشد.
تاریخچه آرامگاه فردوسی
پس از وفات حکیم ابوالقاسم فردوسی در قرن یازدهم میلادی شعر سرا مالامال شهرت اهل ایران، واعظ طبرستان اذن دفن پیکر اورا در هیچ آرامگاهی نداد. این فرد به جهت آدرس مسجد النبی کوهسنگی مشهد تعصب های مذهبی خویش اینگونه فرمانی را صادر کرد. براین اساس، به بدون چاره پیکر این شعر سرا گران قدر را در گلشن خویش وی به خاک سپردند. این گلشن در شهر تابران توس در حدود دروازه شرقی رزان قرار داشت.
آرامگاه فردوسی زیارتگاه اهل علم و معرفت بود و با آنکه بارها آن را با خاک یکسان کردند از تازه ساخته میشد. خبری خیر چندان موثق ساختن اولی سازه بر گور ابوالقاسم فردوسی را به سپهدار توس در حین فردوسی، یعنی ارسلان جاذب سپهدار توس نسبت داده، که بیان وی در سرآغاز شاهنامه آمده میباشد.
صد سال بعداز مرگ فردوسی در ۵۱۰ نظامی عروضی مدفن شعر سرا حماسه سرای جمهوری اسلامی ایران در باغی وابسته به خویش شعر سرا زیارت کرد، و ششصد سال سپس زمانی که عبیدخان ازبک به تیشه تعصب آن را ویران کرده بود حاکم نورالله شوشتری به شرف زیارت آن نایل آمد. بعد ها درسال ۱۳۰۲ ه.ق که میرزا عبدالوهاب خان شیرازی نصیرالدوله (آصف الدوله) والی خراسان بود، به امر آن مرد وقار دوست محل دفن فردوسی به قرائن و اثرها و علائمی، در باغی داخل و طوس رزرو مسجد النبی کوهسنگی مشهد گزینش شوید و بنایی آجری بر آن ساخته شد.
آنگاه، در زمان صفوی به جهت اهمیتی که شهر مشهد و دور و اطراف آن در حیث پادشاهان صفوی داشت، مجدد این سازه بازسازی شد. همینطور، در عصر پهلوی اولیه که روحیه ملی گرایی ارتقا یافته بود، فرهنگیان از رضاشاه درخواست کردند آرامگاهی درخور شخصیت ابوالقاسم فردوسی بسازد. در صدر سعی بر این بود که شماره تلفن مسجد النبی کوهسنگی مشهد مساحت آرامگاه فردوسی اندکی پیشرفت یابد تا بنایی درخور جایگاه فردوسی بسازند.